بایگانی دسته ی آگاه نامه

بسم الله الرحمن الرحیم.

نحوه‌ به اسارت گرفتن خاندان اهل بیت(ع) بسیار سخت و غم انگیز بود، برای درک بهتر این مطلب به روایتی اشاره می‌کنم،

در یکی از جنگ‌ها مسلمان‌ها پیروز شدند، مرد فاسدی را کشتند. این مرد همسری داشت. مرد که کشته شد، هسرش را اسیر گرفتند. او را نزد پیغمبر بردند که یا رسول الله! شوهرش کشته شد و همسرش هم اسیر است. منتهی آن کسی که می‌خواست این خانم را بیاورد، صاف او را نزد پیغمبر نبرد. مسیر این خانم را کج کرد. از یک راهی او را برد که بدن برادر یا شوهرش را ببیند جیغ بزند. یعنی دل این زن را بسوزاند. وقتی آمد به پیغمبر گفت: مردش را کشتیم و زنش را اسیر کردیم. این خانم را اسیر کردیم. ضمناً یک شیرین کاری کردم، چه کردی؟ راهش را گرداندم، بدن را دید جیغ زد. پیغمبر ناراحت شدند! فرمودند: ما جنگ می‌کنیم اما چرا دل زن اسیر را سوزاندی؟

جریان اسارت در کربلا:

و ما در جریان کربلا می‌بینیم که پس از شهادت امام حسین(ع) و اسارت اهل بیت(ع)، زینب کبری(س) را از یک مسیری آوردند که بدن قطعه قطعه امام حسین(ع) را ببیند و بسوزد، این در حالی بود که پیغمبر فرمودند: دل زن کافر را نسوزانید. و این‌ها دل نوه‌ی ایشان را سوزاندند.
با همین مقدمه مروری هم بر درس‌های عاشورا مخصوصا پس از به اسارت رفتن خاندان عترت(ص) خواهیم داشت.

جایگاه نماز در کربلا

امام حسین(ع) در آن شرایط سخت حتی از مستحبات صرف نظر نکردند، یا حسین عبودیتت تو در مقابل تیر هستی. دیگر حالا نمی‌خواهد اذان بگویی. نه! می‌گویند: علی اکبر(ع) اذان گفت. یعنی اذان هم گفته شد. اقامه هم گفته شد. جماعت، اول وقت، یعنی نه امام حسین(ع) از نمازش گذشت و نه از مستحبات آن. شما این را حساب کنید، یک کسی اینقدر عاشق خداست که همه چیز را برای خدا می‌دهد، از آن طرف هم مثلاً دختر خانم، می‌گوید: من لاک زدم نمی‌توانم وضو بگیرم. حالا فعلاً نماز نمی‌خوانم. بعداً که لاک‌هایم پاک شد نماز می‌خوانم. یک امشب شب عروسی است، حالا باشد بعد قضایش را می‌خوانم. یا الآن دارد اتوبوس می‌رود، بگذار برود زودتر به مقصد برسیم. بعد نمازمان را قضا می‌خوانیم. یعنی از اتوبوس پیاده نمی‌شود. وقت نماز هم هست، کنار مسجد هم هست، یعنی ده دقیقه حاضر نیست، با خدا حرف بزند. البته خدا هم انتقام می‌گیرد. در قرآن یکی از اسم‌های خدا «ذُو انْتِقامٍ» (آل‌عمران/۴) است. انتقام می‌گیرد. یعنی در صف جماعت نمی‌آید، بعد می‌رود در صف تخم مرغ می‌ایستد. نمازش را می‌خواند. به جای اینکه دو تا دعا کند، حدیث داریم بعد از نماز واجب، دعا مستجاب است. این به هوای اینکه وقتش تلف نشود می‌دود. پشت چراغ قرمز می ایستد. اینطور نیست که اینهایی که می‌دوند به دنیا برسند. خیلی‌ها می‌دوند یکجای دیگر گیر می‌کنند. منتهی نمی‌داند که از کجا سیلی می‌خورد. نمی دانیم از کجا سیلی می‌خورد.

عاشورا و حفظ فقه

در جریان گرداندن خاندان عترت(علیه السلام) در کوی و برزن‌های کوفه و شام، برخی از روی ترحم به کودکان آنها صدقه می‌دادند، الله اکبر! وقتی به اهل بیت(ع) صدقه دادند، زینب(س) فرمودند:

«إِنَّ الصَّدَقَهَ عَلَیْنَا حَرَام‏»(بحارالانوار/ج۴۵/ص۱۱۴)

صدقه بر ما حرام است. ما سادات هستیم. صدقه بر سادات حرام است.

صلابت و قاطعیت در برابر دشمن

مسأله‌ دیگر، گریه همراه با قدرت است، زینب کبری(س) در فراق برادر و مصایب کربلا گریه کرد، امام حسین گریه کرد. اما گریه ضعف نبود، به دلیل اینکه به یزید گفت:

«انی لاستصغرک»

خیلی تو را کوچک می دانم. یعنی خیلی آدم پستی هستی و این شخصیت‌های بزرگ هرگز در مقابل یزیدیان اظهار عجز نکردند.

این کلمه‌ «انی لاستصغرک» را یکبار دیگر معنا می‌کنم، «انی» به درستی که من زینب، «لاستصغر»، صغیر، صغیر یعنی کوچک. من خیلی تو را کوچک می‌دانم. تو آدم نیستی که با تو حرف بزنم. خیلی پست هستی.

یزید می‌خواست دل زینب را بسوزاند گفت: وضع چطور است؟ حضرت فرمودند:

«مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلا» (بحارالانوار/ج۴۵/ص۱۱۵)

هرچه از خداست زیباست. فکر نکن اگر ما را کشتی، کشتن‌ها برای ما تلخ نیست. افتخار می‌کنیم به این شهادت‌ها.

غم‌خواری و دلسوزی برای دیگران

اسرای کربلا به ما گفتند: ضمن اینکه غرق در غم هستید، دیگران را از غم نجات بدهید. چطور؟ زینب کبری(س) خودش داغ دیده است. نزد امام سجاد آمد و فرمود: ای امام زین‌العابدین! غصه نخور.

«وَ یَنْصِبُونَ لِهَذَا الْطَّفِّ عَلَماً لِقَبْرِ أَبِیکَ سَیِّدِ الشُّهَدَاءِ(ع) لَا یَدْرُسُ أَثَرُهُ وَ لَا یَعْفُو رَسْمُهُ عَلَى کُرُورِ اللَّیَالِی وَ الْأَیَّامِ» (بحارالانوار/ج۲۸/ص۵۵)

ای امام سجاد! غصه نخور اینها را شهید کردند. در این سرزمین پرچمی بالا خواهد رفت، که تا آخر تاریخ محو شدنی نیست. غصه نخور.

یعنی خود زینب کبری(س)، «اُم المصائب» نمایشگاه همه‌ غصه‌ها در عین حال دیگران را از غصه در می‌آورد. این درس به ما می‌گوید گاهی آدم خودش هم مقروض است، باید سعی کند قرض دیگران را کمک کند، بدهد. نگوید: آقا خودم هم مقروض هستم.

اسرا نشان دادند، زن می‌تواند مدیریت بحران داشته باشد. مدیریت بحران! هر زنی ضعیف نیست. هر مردی هم قوی نیست. یک زن توانست دوره‌ اسارت را… ببینید امام حسین از صبح تا ظهر بود. زینب کبری چندین ماه و چندین سال بود. یعنی زن می‌تواند یک مدیریت بحران داشته باشد. یعنی در سخت‌ترین شرایط می‌تواند مدیریت کند.

بصیرت‌دهی، افشاگری، سرکوبی ظالم، سخنرانی‌هایی که زینب کبری(س) در کوفه و شام کردند، ظالم‌کوبی، مظلوم یابی، افشاگری، کارهای مهمی بود.

افشاگری امام سجاد(ع) در مسجد شام

در مسجد شام وقتی امام سجاد(ع) روی منبر آبروی یزید را برد، یزید دید الآن مسجد منفجر می‌شود، ممکن است بریزند سر وی و در همان محراب او را بکشند. به مؤذن گفت: اذان بگو. تا مؤذن اذان گفت، امام سجاد(ع) تهدید را تبدیل به فرصت کردند و فرمودند: مؤذن بایست. این الله‌اکبر است من هم شهادت می‌دهم. بعد فرمودند: «اشهد ان محمداً رسول الله» این محمد جدّ من است یا جدّ تو؟! یعنی با هر اهرمی خواستند امام سجاد(ع) را ساکت کنند، نشد. اینها دینامیت بودند. قرآن می‌گوید: من دینامیت هستم. یعنی مواد منفجره هستم.

اسارت، ادامه دهنده‌ راه شهادت

اسرا به ما گفتند، یکی از درس‌ها این است که جنگ همیشه با شمشیر نیست. گاهی آدم با بیانش، گاهی با قلمش، گاهی با تدبیرش، گاهی با صبرش، گاهی با هجرتش، گاهی با تلاوت قرآن. سر امام حسین(ع) که روی نی قرآن می‌خواند می‌دانی چقدر چیزها را خنثی می‌کرد؟ مردم در مواجهه با این صحنه به خود آمدند و اشاره داشتند که اینها به ما گفتند: که اینها مسلمان نیستند. به ما گفتند: اینها نمی‌دانم از دین برگشتند، اما این دارد قرآن می‌خواند. وقتی به زینب کبری صدقه می‌دهند، می‌گوید: صدقه بر من حرام است. یعنی چه؟ یعنی ما نسل پیغمبر هستیم. به شما چه گفتند؟ گفتند: ما چه کسی هستیم؟ یعنی هر کلمه‌اش یک برنامه را خنثی می‌کرد. اصلاً همه‌ کارهایشان نارنجک بود. قرآن خواندن امام حسین(ع) افشاگری بود. صدقه را برمی‌گرداند می‌گفت: من سید هستم. سید هستی؟ حتی در خرابه‌ شام که اینها را جا دادند، مردم تماشا می‌آمدند، اینها برای تماشاچی‌ها سخنرانی می‌کردند. یعنی همان تهدید‌ها را تبدیل به فرصت می‌کردند.

اسرا را به خانه‌ یزید بردند. زینب کبری(س) نزد خانم یزید رفت طوری حرف زد که خانم یزید منقلب شد. امام سجاد(ع) سمت مردها بود. با پسر یزید طوری حرف زد که یک روز یزید خانه آمد دید زنش به او فحش می‌دهد. بچه‌اش هم به او فحش می‌دهد. یعنی انقلاب از داخل خانه‌ یزید شروع شد.

پایداری در دعوت به حق و امر به معروف

قرآن می‌گوید: اگر به بچه‌ات حرف زدی گوش نداد باید ولش کنی؟

«وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاهِ وَ اصْطَبِر» (طه/۱۳۲)

یعنی با بچه‌ات حرف می‌زنی باید مقاومت کنی. نباید بگویی: گفتم گوش نداد، دیگر ولش کردم. به دخترم گفتم: با این حجاب بیرون نرو. گوش نداد. من هم او را رها کردم. گفتم: با فلانی رابطه نداشته باش، دیدم گوش نمی‌دهد، او را رها کردم. همین!

شما یک شیشه‌ آب لیمو را اگر دیدی درش باز نمی‌شود دور می‌اندازی؟ آنقدر دست به دست می‌گردانی تا بالاخره یکی در این را باز کند. ممکن است گوش به حرف شما ندهد. گوش به حرف دبیرش بدهد. گوش به حرف استاد دانشگاهش بدهد. گوش به حرف یکی دیگر بدهد. برو بگو: آقاجان من یک دختر دارم. حرف من در او اثر نمی‌کند. منتهی این دختر من چون به شما علاقه دارد، به یک استاد دانشگاهی به یک دبیر دانشمندی، دلسوزی، به عمویی، دایی، ممکن است حرف شما اثر نکند.

امام (ره) در امر به معروف و نهی از منکر می‌فرماید : اگر دیدی حرفت اثر نمی‌کند ولی به دیگری بگویی، حرف او اثر می‌کند، واجب است به دیگری بگویی.

امام حسین(ع) را کشتند بلکه اهل بیت(ع) شکست بخورند. اما این‌ها به قدری از درون قوی بودند، که تمام تهدید‌ها، کشتن‌ها، اسارت‌ها را پس زدند بعد رابطه این‌ها با خدا… خیلی عجیب است.

شکر خدا در همه حال و به بهترین شکل

یکی از بچه‌های اسیر، از او پرسیدند وضع چطور است؟ گفت: الحمدلله… ما می‌گوییم: الحمدلله! حالتان چطور است؟ الحمدلله! حالتان چطور است؟ الحمدلله! این بچه‌ داغ دیده‌ی کربلاست، اسیر شده، شکنجه شده گفت:

«الْحَمْدُ لِلَّهِ عَدَدَ الرَّمْلِ وَ الْحَصَى‏» (بحارالانوار/ج۴۵/ص۱۱۰)

«رمل» یعنی شن. به عدد دانه‌های شن خدا را شکر. نه صد هزار مرتبه شکر.

خدایا به آبروی محمد و آل محمد(ص)، ایمان کامل به ما عنایت کن، راه را برای ما روشن بفرما تا درس‌های قیام عاشورا و انقلاب اهل بیت(ع) در دوران اسارت را درک کنیم./ص

روز نهم ماه محرم که معروف به تاسوعا است، آخرین روزى بود که امام حسین(ع) و یارانش شبانگاه آن را درک کرده بودند و این روز به شب عاشورا پیوند خورد. بدین جهت در نزد مسلمانان و محبان اهل بیت(ع) از اهمیت بالایى برخوردار است. مسلمانان تاریخ‌ساز ایران اسلامى همچون بسیاری از مسلمانان سراسر گیتی، این روز را منتسب به غیرت‌الله و ساقی دشت کربلا، حضرت ابوالفضل العباس (ع) می‌دانند، بسان روز عاشورا گرامى داشته و به سوگوارى مى‌پردازند.

تاسوعا بزرگداشت شهادت اسوه ایثار و ادب و دلاوری و وفا و حق‌گذاری عباس بن علی(ع) است و با گذشت بیش از هزار و سیصد سال، هنوز تاریخ، روشن از کرامت‌های اوست و نام او با وفا و ادب و مردانگی همراه است.

آن سردار فداکار با لبی تشنه و جگری سوخته، پا به فرات گذاشت، امّا جوانمردی و وفایش نگذاشت که او آب بنوشد و امام و اهل ‏بیت(ع) و کودکان تشنه کام باشند. لب تشنه از فرات بیرون آمد تا آب را به کودکان برساند.

خود از آب ننوشید و فرات را تشنه لب‌های خویش نهاد و برگشت و دستِ عطش فرات، دیگر هرگز به دامن وفای عباس نرسید. این ایثار را کجا می‏توان یافت و این همه فداکاری مگر در واژه می‌گنجد و با کلام قابل بیان است؟

دستان ابواالفضل(ع) قلم شد و این دست‌ها برای آزادگان جهان علم گشت و عباس آموزگار بی‌بدیل فتوّت و مردانگی در تاریخ شد و چه به حق او را غیرت‌الله العظمیم نامیده‌اند.

در این روز مهم، چند رویداد سرنوشت‌ساز در سرزمین کربلا واقع شد که به آن‌ها اشاره مى‌کنیم:

۱- ورود شمر به کربلا

شمر بن ذى الجوشن که در دشمنى به اهل بیت(ع) پیش قدم‌تر از دیگران بود و با حرارت ویژه‌اى در واقعه کربلا حضور به هم رسانید، نامه شدید اللحن عبیدالله را در روز نهم ماه محرم به دست عمر بن سعد رسانید و او را از منظور عبیدالله باخبر گردانید.

پسر سعد که نسبت به صلح با امام حسین(ع) خوشبین بود و در این راه تلاش زیادى به عمل آورده بود، یک باره در برابر نامه عبیدالله قرار گرفت و راه گریزى براى خود نیافت. او على رغم میلش یا با امام حسین علیه السلام باید نبرد مى‌کرد و یا فرماندهى را از دست مى‌داد و براى همیشه از دست‌یابى به حکومت رى محروم می‌شد.

پذیرفتن هر یک از این دو راه براى او دشوار بود، ولى حب ریاست و هواى نفس، چنان بر وى غلبه یافته بود که بدون در نظر گرفتن قیامت و موقعیت دینى و اجتماعى امام حسین(ع) و قرابت وى با پیامبر(ص)، راه نخست را انتخاب کرد و با این نیت که مى‌توان امام حسین(ع) را به شهادت رسانید ولى پس از آن، توبه کرد و در پیشگاه جدش محمد مصطفى(ص) درخواست بخشش نمود؛ ولى اگر حکومت رى را از دست بدهد، هرگز به آن نخواهد رسید، تصمیم گرفت که فرمان عبیدالله را اجرا کند و با امام حسین(ع) به نبرد بپردازد. به همین جهت سپاهیانش را آرایش داد و آنان را آماده حمله نمود.

۲ – امان نامه براى ابوالفضل العباس علیه السلام

شمر، که فرمانده پیادگان قشون عمر بن سعد و از عناصر کلیدى و پلید واقعه کربلا بود، در عصر روز تاسوعا، امان نامه اى از عمر بن سعد براى چهار فرزند رشید و دلاور ام البنین علیهاالسلام یعنى عباس، عبدالله، جعفر و عثمان از برادران پدرى امام حسین (ع) آورد تا آنان را از سپاه خداجوى و حقیقت طلب امام حسین(ع) جدا سازد.

ام البنین، همسر حضرت على(ع) داراى چهار فرزند دلاور و فداکار بود که همگى در رکاب برادر و امامشان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) در کربلا حاضر بودند.

حضرت عباس(ع) که بزرگ‌ترین آنان است، از شهرت به سزایى برخوردار بود. وى به خاطر جمال زیبا، قامت موزون، دلاورى، غیرت و شجاعت بى‌مانندش، به «قمر بنى هاشم» معروف شده بود.

ام البنین از قبیله بنى کلاب بود که شمر بن ذى الجوشن نیز به همین تبار انتساب پیدا مى کرد. بدین جهت در عصر تاسوعا به نزدیکى خیمه گاه امام حسین(ع) آمد و با صداى بلند فریاد زد: خواهرزادگانم کجایند؟

امام حسین(ع) که منظور شمر را دانسته بود، به برادران خود فرمود: پاسخ شمر را بدهید. اگر چه او فاسق است و لیکن با شما قرابت و خویشى دارد.

حضرت عباس علیه السلام به همراه سه برادر خود، در نزد شمر حاضر شدند و از او پرسیدند: حاجت تو چیست؟ شمر گفت : شما خواهرزادگان منید. بدانید تا ساعتى دیگر شعله هاى جنگ برافروخته مى گردد و از یاران حسین بن على علیه السلام زنده نمى ماند. من براى شما امان نامه اى از عمر بن سعد آوردم. شما از این ساعت در امان هستید، مشروط بر این که دست از یارى برادرتان حسین علیه السلام بردارید و سپاهیانش را ترک کنید.

حضرت عباس علیه السلام که کانون وفادارى و معدن غیرت بود، بر او بانگ زد: بریده باد دست‌هاى تو و لعنت خدا بر تو و امان نامه ات. اى دشمن خدا، ما را دستور مى‌دهى که از یاران برادر و مولایمان حسین علیه السلام دست برداریم و سر در طاعت ملعونان و فرزندان ناپاک آنان درآوریم. آیا ما را امان مى دهى ولى براى فرزند رسول خدا صلى الله علیه و آله امانى نیست؟

شمر از پاسخ دندان شکن فرزندان ام البنین، خشمناک شد و به خیمه گاه خویش برگشت. همچنین روایت شده است: در میان سپاه عمر بن سعد، فردى بود به نام ((عبدالله بن ابى محل بن حزام )) که برادرزاده ام البنین علیهاالسلام بود. وى هنگامى که با خبر شد عمه زادگانش (عباس ، عبدالله ، جعفر، عثمان ) در میان سپاهیان امام حسین علیه السلام حضور دارند، امان نامه اى از عمر بن سعد براى آنان گرفت و به واسطه غلامش ((کزمان)) براى آنان ارسال کرد. او، فرزندان ام البنین علیهاالسلام را صدا زد و آنان را امان نامه پسر دایى شان باخبر گردانید. حضرت عباس(ع) و برادرانشان به وى گفتند: به پسر دایى ما سلام برسان و بگو که ما نیازى به امان نامه شما نیست. امان خدا، بهتر است از امان شما.

۳- فرمان حمله عمومى

عمر بن سعد، پس از دریافت نامه عبیدالله بن زیاد، احساس کرد، اگر در مبارزه با امام حسین(ع) تعلل بورزد، موقعیت خویش را از دست خواهد داد و شمر به جاى او به فرماندهى سپاه خواهد رسید. بدین جهت در عصر تاسوعا بدون هیچ گونه اخطار قبلى و با دست پاچگى تمام فرمان حمله عمومى به سوى خیمه هاى امام حسین علیه السلام را صادر کرد.

وى با گفتن «یا خیل الله ارکبى و بالجنه ابشرى» تلاش ‍ نمود تا کردار خویش را بایسته جلوه دهد و روحیات متزلزل سپاهیان خویش را تقویت کند، تا مبادا در نبرد با فرزند زاده رسول خدا صلى الله علیه و آله دچار سردرگمى و سستى و پراکندگى گردند. سپاه کفر پیشه عمر بن سعد، یک پارچه به حرکت درآمده و به سوى خیمه هاى امام حسین علیه السلام هجوم آوردند.

امام حسین علیه السلام در این هنگام خیل عظیم سپاهیان دشمن را در روبروى خیمه هاى خود مشاهده نمود.

آن حضرت ، بلادرنگ برادرش عباس ین على علیه السلام را طلبید و وى را به همراه بیست تن از یاران فداکارش چون زهیر بن قین و حبیب بن مظاهر به سوى سپاه دشمن فرستاد، تا عمر بن سعد را ملاقات کرده و علت آتش افروزى هاى بى حاصل آنان را جویا گردند. حضرت عباس علیه السلام به همراه یاران امام حسین علیه السلام به سپاهیان دشمن نزدیک شد و از سرکردگان آنان پرسید:

منظور شما از این حرکت بى جا و غوغاها چیست؟ آنان پاسخ دادند: از امیر عبیدالله بن زیاد فرمان آمده است که باید بر شما عرضه کنیم و آن این است که یا در طاعت او درآیید و با وى بیعت کنید و یا آماده نبرد سرنوشت ساز باشید!

حضرت عباس علیه السلام فرمود: پس قدرى تامل کنید تا من این گزارش را به سرورم حسین علیه السلام برسانم.

حضرت عباس علیه السلام، پیام دشمن را به امام علیه السلام رسانید. امام حسین علیه السلام به وى فرمود: به سوى ایشان برو و از آنان مهلت بخواه که امشب را صبر کنند و کار نبرد را به فردا واگذار کنند. چون دوست دارم در شب آخر عمرم مقدارى بیشتر به نماز و عبادت بپردازم و خدا مى‌داند که من به راز و نیاز با وى و نیایش در درگاهش چه قدر علاقه‌مندم.

حضرت عباس علیه السلام مجددا پیام امام حسین علیه السلام را به دشمن رسانید. عمر بن سعد که مظنون به مسامحه کارى شده بود و شمر را رقیب خود مى‌دید، از درخواست امام حسین علیه السلام سرباز زد و گفت: براى حسین، دیگر مهلتى نیست!

لیکن برخى از فرماندهان سپاه، از جمله قیس بن اشعث و عمر بن حجاج بر او اعتراض کرده و گفتند: اگر سپاهیان کفر و شرک از ما مهلت مى‌خواستند، ما دریغ نمى‌کردیم ولى مهلت دادن به فرزند زاده رسول خدا صلى الله علیه و آله دریغ مى‌ورزیم؟ لازم است او را مهلت دهید. عمر بن سعد، ناگزیر درخواست امام حسین علیه السلام را پذیرفت و پیام داد که یک شب را به شما مهلت دادم ولى بامدادان فردا اگر بر فرمان امیر، سر طاعت فرود نیاورید، فیصله کار را به شمشیر مى‌سپاریم. در این هنگام، آرامش نسبى حاکم شد و هر دو سپاه به خیمه‌گاه خویش برگشته و منتظر فرارسیدن روز بعد شدند.

روز هفتم محرم

عمربن سعد نیز فوراً عمر بن حجاج را با پانصد سوار در کنار شریعه فرات مستقر کرد و مانع دسترسى امام حسین و یارانش به آب شدند، و این رفتار غیر انسانى سه روز قبل از شهادت امام حسین علیه‏السلام صورت گرفت. در این هنگام مردى به نام عبدالله بن حصین ازدى که از قبیله بجیله بود فریاد برداشت که: اى حسین! این آب را دیگر بسان رنگ آسمانى نخواهى دید! به خدا سوگند که قطره‏اى از آن را نخواهى آشامید تا از عطش جان دهى!

امام حسین علیه‏السلام فرمود: خدایا او را از تشنگى بکش و هرگز او را مشمول رحمت خود قرار مده!

حمید بن مسلم مى‏گوید: به خدا سوگند که پس از این گفتگو به دیدار او رفتم در حالى که بیمار بود، قسم به آن خدایى که جز او پروردگارى نیست، دیدم که عبدالله بن حصین آنقدر آب مى‏آشامید تا شکمش بالا مى‏آمد، و آن را بالا مى‏آورد! و باز فریاد مى‏زد: العطش! باز آب مى‏خورد تا شکمش آماس مى‏کرد ولى سیراب نمى‌شد! و چنین بود تا جان داد.(۵۴)

شهادت حضرت علی‌اصغر
مرسوم است که شب هفتم محرم، به در خانه «باب الحوائج کوچک کربلا» حضرت علی اصغر (ع) می‌روند و روضه‌ی آن طفل شهید را می‌خوانند. شهیدی که به ظاهر، کودک است ؛ ولی به واقع پیر عشق است.
حوریان، محو رخ مه‌پاره‌ات
کعبه‌ی خیل ملک، گهواره‌ات
گردش چشمان تو عشق‌آفرین
رشته‌ی قنداقه‌ات حبل‌المتین
زینت آغوش و دامان رباب
آینه‌گردانِ رویت، آفتاب
عالم و آدم همه محتاج تو
بر سر دوش پدر معراج تو
بسته بر هر تار موی تو نجات
تشنه‌ی لب‌های تو آب حیات
کودکی ، اما به معنا پیر عشق
روی دستان پدر ، تفسیرِ عشق

تلخ‌ترین لحظات تاریخ نزدیک می‌شد؛ تمامی یاران و اصحاب امام حسین(ع) به میدان رفته و کشته شده بودند. در اردوگاه حق تنها دو مرد باقی مانده بود: اباعبدالله الحسین(ع) و امام سجاد(ع) که آن روز به اراده الهی بیمار بود تا زنده بماند و رهبری امت را پس از امام حسین(ع) به دست بگیرد.

امام(ع) چون خویشتن را تنها و بی یاور دید آخرین حجت را بر مردم تمام کرد و بانگ برآورد: «هل من ذاب یذب عن حرم رسول الله؟ هل من موحد یخاف الله فینا؟ هل من مغیث یرجو الله باغاثتنا؟ هل من معین یرجو ما عندالله فی اعانتنا؟» یعنی: «آیا مدافعی هست که از حریم رسول خدا دفاع کند؟ آیا یکتاپرستی هست که از خدا بترسد و ما را یاری دهد؟ آیا فریادرسی هست که به خاطر خدا ما را یاری رساند؟ آیا کسی هست که به خاطر روضه و رضوان الهی به نصرت ما بشتابد؟».

صدای این کمک‏خواهی امام که به خیمه‌ها رسید و بانوان دریافتند که حسین دیگر یاوری ندارد، صدایشان به شیون و گریه بلند شد. امام به سوی خیمه‌ها رفت، شاید که بانوان با دیدن او اندکی آرام گیرند؛ که ناگاه صدای فرزند شش ماهه‌اش «عبدالله بن الحسین» ـ که به علی اصغر معروف بود ـ را شنید که از شدت تشنگی می‌گریست.

علی اصغر طفلی شیرخواره بود؛ که نه آبی در خیمه‌ها بود تا وی را سیراب کنند ، و نه مادرش «رباب» شیری در سینه داشت که به وی دهد.

امام(ع) قنداقه‌ی علی اصغر را در دست گرفت و به سوی دشمن رفت؛ در مقابل لشکر یزید ایستاد و فرمود:«ای مردم! اگر به من رحم نمی‌کنید بر این طفل ترحم نمایید … »

اما گویی که بذر رحم بر دل سنگ آنان پاشیده نشده بود و تمامی رذالت دنیا در اعماق وجودشان ریشه دوانده بود ؛ زیرا به جای آنکه فرزند رسول خدا (ص) را به مشتی آب میهمان کنند، تیراندازی از بنی‌اسد (که گفته شده است «حرمله بن کاهل» بود) تیری در کمان نهاد و گلوی طفل را نشانه گرفت. ناگاه دستان و سینه امام(ع) به خون رنگین شد… سر کوچک و گردن ظریف طفل شیرخواره از بدن جدا شده بود…
آتش عشق تو در من شعله‌ور بود ای پدر
پیش تیر عشق تو ، قلبم سپر بود ای پدر
امام(ع) دستان خود را از خون علی اصغر پر کرد و به آسمان پاشید و گفت: «هون علی ما نزل بی انه بعین الله» یعنی: «تحمل این مصیبت بر من آسان است چرا که خداوند آن را می‌بیند»… در همین حال، «حصین بن تمیم» تیر دیگری افکند که بر لبان مبارک امام(ع) نشست و خون از دهان حضرت جاری شد. امام روی به آسمان کرد و اینگونه نیایش نمود: «خدایا! سوی تو شکایت می‌کنم از آنچه با من و برادران و فرزندان و خویشانم می‌کنند»…
اصغر که به چهره ز عطش رنگ نداشت
یارای سخن با من دلتنگ نداشت
یا رب! تو گواه باش، شش‌ماهه‌ی من
شد کشته‌ی ظلم و با کسی جنگ نداشت
آنگاه از سپاه دشمن دور شد ؛ با شمشیرش قبر کوچکی کند‌؛ بدن علی اصغر را به خون او آغشته نمود ؛ بر او نماز گزارد و جنازه‌ی کوچک را دفن کرد…

شهادت علی اصغر (ع) از سخت‌ترین و جانگدازترین مصیبت‌ها در نزد ائمه بوده است… «مـنهال بن عمرو کوفی» گوید: در مدینه خدمت على بن الحسین(ع) رسیدم. امام پرسید: «حرمله چه شد؟» عـرض کردم: مـوقـعـى که من از کوفه بیرون آمدم زنده بود. امام دست‏ها را به طرف آسمان بلند کرد و سه بار دعا کرد: «اللّهمّ أذقـه حرَّ الحدید، اللّهمّ أذقه حرّ الحدید، اللّهمّ أذقه حرّ النّار».یعنی: «خدایا حرارت آهن را به او بچشان»…

همچنین «عقبه بن بشیر اسدی» می‌گوید امام باقر(ع) به من فرمود: «ما از شما بنی‌اسد خونی طلب داریم!» و سپس داستان ذبح شدن علی اصغر را بر من خواند.

این نمونه‌ها، نشان‏دهنده آن است که این داغ چگونه بر دل اهل‌بیت: مانده است…

و این داغ بر دل ما نیز هست؛ و بر دل انسانیت نیز؛ تا زمانی که مهدی آل‌محمد (عج) قیام کند و انتقام از ظالمان بستاند…

عبدالله بن حسن بن علی بن ابیطالب

«عبدالله» کودک چند ساله امام مجتبی(علیه السلام) است. مادر عبدالله دختر «شلیل بن عبدالله بجلّی» بوده است. (۱)

شیخ مفید چنین نقل می‌کند: پس از آن که «مالک بن نسر کندی» با شمشیرش به سر مبارک امام حسین(علیه السلام) زد، امام پارچه‌ای درخواست فرمود و با آن سر مبارکش را محکم بست و عمامه‌ای بر کلاه خود بست. شمر و دیگران هم به جایگاه خود بازگشتند. زمانی گذشت تا امام بار دیگر به میدان بازگشت و آنها هم بازگشتند و آن حضرت را محاصره کردند.

عبدالله پسر امام مجتبی(علیه السلام) هنوز به حد بلوغ نرسیده بود و در خیمه‌گاه با زنان به سر می‌برد. هنگامی که متوجه حمله دشمن به جانب امام شد، از خیمه‌گاه بیرون دوید. او سراسیمه و شتابان رو به جانب امام حسین(علیه السلام) رفت و در کنار عمویش ایستاد. حضرت زینب (علیهاالسلام) او را دنبال کرد و به او رسیده بود. او تلاش کرد که آن کودک را نگه دارد. امام حسین(علیه السلام) به خواهرش فرمود: «احبسیه یا اخیه؛ ای خواهرم! او را نگهدارید.» آن کودک از این که بازداشته شود، سخت امتناع می‌ورزید. او به عمه‌اش گفت: «والله لا افارق عمّی(۲)؛ سوگند به خدا، از عمویم جدا نمی‌شوم.»

نحوه شهادت عبدالله بن الحسن(علیه السلام)

ناگاه «ابجر بن کعب» شمشیر خود را به سوی امام پایین آورد. عبدالله فریاد زد: «ای پسر زن ناپاک! وای بر تو! آیا می‌خواهی عمویم را بکشی؟» بَحر قصد ضربه زدن به امام را داشت.ناگاه عبدالله دستش را پیش آورد تا ضربه را از امام دور سازد. ولی دست مبارکش تا پوست قطع شد و دست آویزان گشت.

کودک فریادش بلند شد: «یا امتاه؛ ای مادرم!» حسین(علیه السلام) او را در بر گرفت و به سینه چسبایند و فرمود: «ای فرزند برادرم! بر آنچه به تو رسیده صبر کن و آن را به حساب خیر بگذار؛ چرا که خداوندا تو را به پدران صالحت ملحق خواهد کرد.»(۳)

امام دست خود را به آسمان بلند کرد: «پروردگارا! قطرات باران را از اینها دریغ بدار و برکات زمینت را از اینها باز دار؛ پروردگارا! پس اگر تا هنگام (مرگ) آنها را مهلت داده و بهره‌مند می‌سازی، بین آنها تفرقه بینداز و هر کدام را به راهی جداگانه بدار؛ و سردمداران را هرگز از اینها راضی مدار؛ چرا که اینها ما را دعوت کردند تا که یاریمان کنند، سپس بر ما دشمنی کردند و ما را کشتند.» (۴)

ابوالفرج گوید: در نهایت عبدالله به دست «حرمله بن الکاهل الاسدی» به شهادت رسید.(۵) در زیارت ناحیه مقدسه آمده: «السلام علی عبدالله بن الحسن بن علی الزکی» و سپس بر قاتل او به نام «حرمله بن کاهل الاسدی» نفرین شده است. (۶)

پی‌نوشت‌ها:

۱- ابصار العین، ص ۷۳ .

۲- الارشاد، ج ۲، ص ۱۱۰ .

۳- همان .

۴- همان، ص ۱۱۱ .

۵- مقاتل الطالبیین، ص ۸۹ .

۶- اقبال الاعمال، ج ۳، ص ۷۵ .

برگرفته از کتاب یاران شیدای حسین بن علی علیهماالسلام، استاد مرتضی آقا تهرانی